رئیس نمایندگی حفاظت محیط زیست شهرستان بیله سوار: محمد قویدل
شماره تماس: 32828003-045
نام پیشین بیله سوار در زبان مردم آذربایجان، آران و ارمنستان «آران» (آرانلوق) به معنای دشت آفتابگیر گرمسیر و زمستانگاه است. بعدها آن را پیل سوار، بیل سوار و سپس بیله سوار نامیدند. بیله سوار در شمال شرقی اردبیل و با فاصله ای حدود 60 کیلومتر از سمت شرق با دریای مازندران قراردارد. توزیع جمعیت شهرستان بیله سوار بر حسب سرشماری 1390بالغ بر ۵۳۷۶۸ نفر میباشد که 32 درصد آن جمعیت شهری و 68درصد روستایی است. زبان اهالی دشت مغان همچون زبان عموم مردم استان اردبیل، ترکی آذری است.
موقعیت جغرافیایی و طبیعی
شهرستان بیله سوار در دشت مغان، در شمال غربی ایران و در شمال شرقی استان اردبیل واقع شده است،این شهرستان از قسمت شرق،شمال شرقی و جنوب شرقی با خاک جمهوری آذربایجان همسایه بوده و حدوداً 68 کیلومتر مرز مشترک دارد. موقعیت جغرافیایی دشت مغان در سطح زمین به طول جغرافیایی 30/47 الی 15/48 درجه و به عرض جغرافیایی 10/39 الی 40/39 درجه می باشد. مرکز این شهرستان شهر بیله سوار و آب و هوای آن در تابستان گرم و در سایر فصول معتدل است. به علت نزدیکی به دریای خزر و ارتفاع کم، در ردیف مناطق نیمه مرطوب به حساب می آید. به دلیل شدت گرما در تابستان عشایر این شهرستان به سوی ییلاق های کوهستانی سبلان و ارسباران کوچ می کنند. بیله سوار در سرزمین جلگه ای و هموار بنا شده است.
ویژگی های توپوگرافی و اقلیمی
ارتفاع این شهر از سطح دریا 90 متر است. بیشترین میزان بارندگی در ماههای فروردین،اردیبهشت و خرداد است. متوسط بارندگی در فصل زمستان برابر با 28 میلی متر بوده و5/3 درصد مجموع بارندگی سالانه را تشکیل می دهد. متوسط سالانه بارندگی بین 250 الی 350 میلی متر است. ریزش برف کم و غالباٌ سبک و کوتاه مدت بوده و ندرتاٌ برفی سنگین می بارد. متوسط درجه حرارت سالیانه، حدود 14 درجه سانتیگراد بوده و بین 9 و 40 درجه سانتیگراد در فصول سرد و گرم متغیر است. دو نوع باد عمده در این منطقه می وزد؛اولی بادهای شرقی است که به زبان محلی به آن مه یلی می گویند. ازطرف شرق استان در تمام فصول می وزد و بادی سرد و مرطوب بوده که غالباٌ در فصول گرم موجب ریزش باران و در فصول سرد موجب ریزش برف می شود، دومی باد غربی که به زبان محلی به آن آق یلی ( باد سفید) می گویند که به گرمیچ معروف است و از طرف غرب می وزد و در تبخیر و خشکاندن زمین موثر است.
کوههای خروسلو از جمله کوههای سرسبز منطقه است که با ارتفاع 1096 متر مرتفع ترین و پر جاذبه ترین طبیعت این شهرستان به شمار می آیند.
ویژگی های زمین شناسی
شهرستان بیله سوار از نظر زمین شناسی شامل زمین های پست و کم ارتفاع بوده و توده هایی از موادمتشکله آنها رسوبی و ساختمان جوان دارد.خاک منطقه بصورت ناحیه ای عموماٌ قهوه ای یا خاکستری مایل به قهوه ای بوده و مقدار مواد آلی آن ها کم یا نسبتاٌ کم میباشد. بافت خاک از خیلی ریز شروع شده و به ترتیب به شنی تا رسوبات غباری-رسی و رسوبات خاک رسی می رسد.
پوشش گیاهی
پراکندگی و تنوع گونه های گیاهی در حوزه شهرستان بیله سوار همچون سایر حوزه های منطقه مغان بسیار قابل توجه می باشد ولی متاسفانه بسیاری از گونه های گیاهی موجود در این حوزه هنوز مورد مطالعه و شناسایی قرار نگرفته است. گونه های شناسایی شده و غالب گیاهی در سطح منطقه عبارتند از؛ درمنه (artemisia)-شیرینک(concos-علف چمنی(poa)- کبر(capparis)- گز(tamarix)- قیاق- سلمه تره(Chenopodium)- خار مریم(گانگال-Silybummarianum)- هویج کوهی- یولاف(avena)- علف بز(festuca)- یونجه(medicago)- ماشک(vicia)-مریم گلی(salvia)
سه گونه از جنس درمنه و خانواده مرکبان با نام محلی یوشان در منطقه به وفور دیده می شود. این گیاه سطح زیادی از مراتع منطقه را می پوشاند شامل:
Artemisia herbaaiba، Artemisia vuigar، Artemisia scoparia
حیات وحش
گونه های جانوری شاخص دراین منطقه عبارتند از؛
-پستانداران شامل؛ گربه وحشی، گرگ، روباه، شغال، خرگوش و گراز وحشی، تشی و ...
-پرندگان شامل؛ قرقاول، دراج، کبک، کبوتر وحشی، قمری، سار و گنجشک، زنبور خوار و ...پرندگان شکاری شامل؛ عقاب طلایی، کرکس، دلیجه، قرقی و پرندگان آبزی و کنار آبزی شامل؛ حواصیل خاکستری،بوتیمار، باکلان، خوتکا، سنقر تالابی، قره غاز، غاز خاکستری، اردک سرسبز و ... و همچنین پرندگان مهاجر شامل؛ پرنده حمایت شده زنگوله بال و فاخته و ... می باشد.
منطقه حفاظت شده مغان
وسعت منطقه حفاظت شده مغان 35000 هکتار است که این منطقه، تحت مدیریت مشترک شهرستانهای بیله سوار و پارس آباد بوده و شهرستان بیله سوار حدود 18000 هکتار از منطقه مذکور را در حوزه استحفاظی خود جای داده است. بخش های موجود در حوزه استحفاظی این شهرستان اغلب بصورت کوهستانی و تپه ماهوری می باشد.
منطقه شکار ممنوع نوار مرزی
این منطقه بطول 68کیلومتر در این شهرستان گستردگی دارد،نظر به اهمیت اکولوژیکی و بیولوژیکی محدوده مذکور خصوصاً بدلیل وجود زیستگاه برخی گونه های حساس حیات وحش به ویژه پرندگان حمایت شده دراج و قرقاول و پوشش گیاهی متنوع، ارتقاء سطح مدیریتی و حفاظتی آن را به مناطق حفاظت شده ضروری می نماید.
رودخانه ها
رودخانه های مهم بیله سوار، بالهارود و آق بیگلو هستند. بالهارود از کوههای لنگان و خروسلو سرچشمه می گیرد و از رودهای مرزی دشت مغان با جمهوری آذربایجان است. این رود با طی مسیری به طول 135کیلومتر از جنوب بیله سوار وارد خاک جمهوری آذربایجان می شود. آق بیگلو از ارتفاعات میرکندی سرچشمه گرفته و پس از طی 40کیلومتر به ارس می ریزد.
اراضی مرتعی مشجر و ارتفاعات منطقه گلی بلاغی
این محدوده بخشی از منطقه معروف خروسلو واقع در حوزه استحفاظی شهرستان بیله سوار می باشد که به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و توپوگرافیکی دارای شرایط اقلیمی و اکوسیستمی متفاوت از دشت مغان می باشد. وجود چشم اندازهای زیبا ازدشت وسیع مغان و ارتفاعات پیرامونی و چشمه های طبیعی در محدوده و نیز لطافت اقلیمی متاثر از شرایط کوهستانی آن از جاذبه های مهم گردشگری این منطقه محسوب می گردد. منطقه بصورت مرتعی و مشجر متراکم بوده و دارای گونه های درختی شامل بید، گز، کلاه میر حسین و تمشک و گونه های درختچه ای از قبیل نارون، گل میمون و گونه های بوته ای (مرتعی) شامل گون، درمنه و علف هفت بند می باشد. گونه های جانوری محدوده نیز عمدتا شامل پرندگان بومی منطقه و پرندگان شکاری می باشد.
باغات میوه شرکت کشت و صنعت مغان و جنگل زنده آباد (شرکت پارس)
این باغات مربوط به شرکت مذکور و شامل درختان گردو، بادام، فندق،هلو، شلیل، آلو، آلوچه، گیلاس، آلبالو و ... بوده و از طریق کیلومتر 5 جاده ارتباطی جعفر آباد- پارس آباد قابل دسترسی است.
جنگل زنده آباد دارای درختان همیشه سبز از قبیل کاج ،سرو و... می باشد. و یکی از محلهای اصلی تفرجگاهی برای مسافران و گردشگران در منطقه محسوب می گردد.
کشاورزی ودامداری
شغل اصلی ساکنان بیله سوار کشاورزی و دامداری می باشد، خاک حاصلخیز و آب وهوای مساعد برای کشاورزی و دامپروری و وجود نیروی انسانی فعال سبب رونق کشاورزی و دامپروری در آن شده است. گندم ، جو، ذرت، عدس، کلزا، سویا، کنجد، پنبه،بنشن، گیاهان علوفه ای و چغندر قند ازعمده ترین محصولات کشاورزی بیله سوار هستند. محصولات باغی نیز شامل سیب، فندق،توت، زردآلو، گیلاس،آلبالو ، هلو، شلیل، بادام، آلو و آلوچه و زیتون می باشد. دامپروری نیز در این شهرستان رونق دارد و انواع فرآورده های دامی جزو فرآورده های صادراتی شهرستان محسوب می شود.
ناحیه صنعتی روح کندی و واحدهای فعال در آن
ناحیه صنعتی روح کندی در زمینی به مساحت 10 هکتار و فاصله 700متری روستای روح کندی از توابع شهرستان بیله سوار واقع شده است. واحدهای فعال در این ناحیه عبارتند از؛گروه صنایع غذایی2 واحد- گروه صنایع نساجی1 واحد-گروه صنایع شیمیایی 1 واحد-گروه صنایع کانی غیر فلزی 1 واحد
دیگر واحدهای فعال در سطح شهرستان
صنایع کشاورزی 18واحد، صنایع غذایی 3 واحد ، صنایع خدماتی 3 واحد، صنایع نساجی 1 واحد
آثار تاریخی و جاذبه های گردشگری
تپه نرگس، پتلغان، کاروانسرای شورگل عباسی، شهر کندوی زنبور باستانی در پتلقان، قیز قلعه سی انجیرلو ازجمله جاذبه های گردشگری در منطقه است. منطقه گلی بلاغ خروسلو و رودخانه بالهارود نیز از جمله جاذبه های طبیعی منطقه می باشد.
صنایع دستی بومی و محلی بیله سوار
گلیم ، جاجیم ، ورنی بافی ، قالی بافی ، جوراب بافی ، شال بافی ،قلاب بافی، اوجاق قراقی ،نگار گری ، تراش روی شیشه ، معرق چوب