|
|
1394/8/7 پنجشنبه
سرپرست اداره حفاظت محیط زیست شهرستان خلخال:حسین معصوم زاده
شماره تماس: 32423555-045
موقعیت جغرافیایی شهرستان خلخال
شهرستان خلخال از طرف شمال با شهرستان کوثر، از شرق با استان گیلان، از جنوب با استان زنجان و از غرب با شهرستان میانه آذربایجان شرقی هم مرز است.
شهرستان خلخال در 37 درجه و 7 دقیقه تا 37 درجه و 56 دقیقه عرض شمالی و همچنین 48 درجه و 1 دقیقه تا 48 درجه و 54 دقیقه طول شرقی قرار دارد. ارتفاع مرکز شهرستان از سطح دریا حدود 1800 متر است.
مساحت این شهرستان حدود 3980 کیلومتر مربع بوده و طول آن از شمال به جنوب حدود 120 کیلومتر و عرض آن از 48 تا 90 کیلومتر متغیر است .
در حال حاضر دسترسی به خلخال از طریق جاده اسالم به خلخال از شرق ( 75 کیلومتر )، جاده خلخال - پونل از جنوب شرق ( حدود 75 کیلومتر)، جاده اردبیل به خلخال از شمال (115 کیلومتر) و جاده سرچم- خلخال ( منشعب شده از جاده سرچم - اردبیل) با طول حدود 120 کیلومتر در غرب صورت می گیرد.
اقلیم و جغرافیای خلخال
میزان بارندگی سالانه در این شهرستان به دلیل زمستان های سرد و طولانی و همچنین توپوگرافی منطقه و کوهستانی بودن آن، متغییر است. به طور میانگین بارندگی سالانه حدود 300 میلی متر است. به علت کوتاه بودن دوره تابستان، الگوی رویش گیاهان نیز در آن متفاوت است.
شهرستان خلخال دارای سه اقلیم مدیترانه‌ای گرم و خشک ، مدیترانه‌ای گرم و مدیترانه‌ای معتدل است. این شهرستان با دارا بودن 85 در صد از جنگلهای استان اردبیل، یکی از زیباترین مناطق استان اردبیل است.
این شهرستان یک منطقه کوهستانی است که ارتفاع آن از شرق به غرب و از شمال به جنوب کاهش می یابد. رشته کوههای تالش درشرق آن از شمال به جنوب کشیده شده‌است که مانند سدی بین دریای خزر و استان گیلان و آذربایجان قرار گرفته است بطوریکه بر خلاف دامنه‌های شرقی در دامنه‌های غربی آن در منطقه خلخال به جهت کاهش باران و خشکی هوا پوشش گیاهی انبوه و قابل توجهی ملاحظه نمی شود.
در این شهرستان رود مهم قزل‌اوزن و شاخه‌های آن مانند شاهرود ، هروچای ، آرپاچای و شنگ‌آباد به طرف جنوب جریان داشته و پس از جمع شدن در سد منجیل ، در نهایت به دریای خزر می ریزد.
منطقه حفاظت شده آق داغ
تصویب منطقه آق داغ به عنوان منطقه حفاظت شده در سال 86 انجام گرفت. تا پیش از این این منطقه به عنوان منطقه شکار ممنوع شناخته شده می شد. وسعت آن حدود 88000 هکتار است. ارتفاع منطقه از 600 متر در ساحل رود خانه قزل اوزن تا 3322متر در قله کوهستان آق داغ متغیر است. به همین دلیل این منطقه از سه نوع آب و هوای گرم ،معتدل و سرد برخوردار است. قسمت جنوبی منطقه به علت گودی و محصور بودن در میان کوهها (بارش اوروگرافیک در قسمت گیلان و ایجاد باد فون در قسمت اردبیل) دارای هوای گرم بوده و رستنی های گیاهی آن از نوع گرمسیری می باشد.
با افزایش ارتفاع به سمت شمال، هوا ییلاقی و سرد می شود و در قله آق داغ بعنوان بلندترین نقطه منطقه، هوا حالت سرد سیری بخود می گیرد که دارای زمستانهای بسیار سرد و برف دایمی است. این محدوده در سال 1378 با عنوان شکار ممنوع به تصویب رسید و در سال 1379 محدوده ای به مساحت 4322 هکتار در جنوب منطقه شکار ممنوع مذکور بعنوان منطقه حفاظت شده جنگلی تحت مدیریت اداره کل حفاظت محیط زیست اردبیل قرار گرفت.
اکوسیستم کوهستانی آق داغ از سه نوع اقلیمی هیرکانی، ایرانی و تورانی و مدیترانه ای تشکیل شده است. منطقه آق داغ به دلیل وضعیت طبیعی و زیستی و دارا بودن غارهای طبیعی و پناهگاه های حیات وحش، زیستگاه و مامن مناسبی برای انواع گونه های جانوری است که بصورت منطقه حفاظت شده و امن اعلام گردیده است.
پوشش گیاهی منطقه
به طور کلی عوامل آب و هوایی ، توپوگرافی و خاک در تشکیل گونه های گیاهی متراکم و متنوع نقش اساسی دارند. در گستره این منطقه سه تیپ مراتع ییلاقی ، مراتع قشلاقی و جنگلی را می توان یافت. در منطقه آق داغ گونه های گیاهی شامل: گونه های درختی و درختچه ای، شیرخشت ، قره آغاج ، قره میخ ، قره تیکان ، چالی ، چاکلانقوش ، آلوچه ، ارس ، عناب ، ازگیل ، چبتنه ، بید ، دوشان آلماسی ، گز ، قیچ ، گلابی ، ککم ، مو ، خیار ، سنجد ، شیلان ،آلی ، زرشک ، سیاه کوتی ، یمیشان ، سیاه تلو ، سیاه ولیک ، بلوط ، داغداغان ، آردوج ،زبان گنجشک.
گونه های مرتعی شامل: چچم ، شبدر ، خشخاش ، علف پشمکی ، یملک ، سیرکوهی ، شیرسگ ، گاو زبان ، زرد پیاز ، انواع یونجه ، فستوک گوسفندی ، آویشن ، انواع گون ، درمنه ، کلاه میرحسین ، چوبک ، گزنه ، چاودار ، سبزواش ، جو ، علف گندمی ، پنجک ، دانه قناری ، پونه ، تره تیزک ، کاکوتی ، خاکشیر ، اسپرس ، تشکر ، میخک ، بومادران ، بابونه ، جارو ، بولاق اوتی ، شاطرا ، اسپند ، دم روباه و یولاف.
درختان اُرس
حیات وحش منطقه
این منطقه دارای اکوسیستمی کوهستانی با وسعت زیاد و آب و هوای متنوع بوده و همین مسئله باعث تنوع جانوری و زیستی مناسبی در آن شده است. گونه حیوانات شامل:پلنگ ، کل و بز ، پازن ، انواع سمور (جنگلی ، سنگی ، آبی)، تشی ، رودک ، سیاه گوش ، جوجه تیغی ، گرگ ، روباه معمولی ، راسو ، گراز شغال ،گربه جنگلی ، خرگوش.
پرندگان بومی شامل: عقاب طلایی، طرلان ، پیغو ، قرقی ، کرکس ، دال سیاه ، بحری ، لیل ، دلیجه ، دلیجه کوچک ، جغد جنگلی و کوچک ، سبزقبا ، زنبورخوار ، دارکوب ، هدهد ، انواع چلچله ، انواع چکاوک ، پرستو ، بلدرچین ، کبک معمولی ، کبک چیل ، کبک دری ،سنقر گندم زار و انواع زاغ .
خزندگان شاخص منطقه شامل: مارها (زنگی ، آتشی ، افعی ، گرزه مار ، یله مار ، مار پلنگی) ، سوسمارها و مارمولک ها و لاک پشت ها و به ویژه لاک پشت مهمیز دار اشاره نمود.
اثر طبیعی ملی غار یخگان
این منطقه در سال 1381 به عنوان اثر طبیعی ملی غار یخگان به تصویب شورایعالی حفاظت محیط زیست کشور رسیده است. اثر طبیعی ملی غار یخگان به وسعت 1100هکتار درمنتهی الیه جنوب شرقی شهرستان خلخال در ضلع غربی اشتر ماسوله داغ و در ارتفاع 2345 متری دامنه جنوبی قله 3120 متری شاه معلم واقع گردیده است. وجه تسمیه این غار وجود خاصیت یخچالی در بخشی از غار می باشد.
ورودی اصلی این غار، در حدود نیم متر است که به وسیله راهرویی تنگ و باریک، به طول 10 متر و به قطر حداکثر 50 سانتی متر، به تالار وسیعی منتهی می‌شود. ابعاد این تالار 15×37 مترمربع و ارتفاع سقف آن تا کف غار در حدود 14 متر است.
در ضلع غربی این تالار، تالارهای کوچکتری وجود دارد که به وسیله راهروهای پیچ در پیچی به یکدیگر مرتبط می‌شوند. در سقف غار استالاکتیت‌های جالب توجهی پدید آمده و هوای آن بسیار سرد و مرطوب است. در انتهای تالار بزرگ، تراس فوق‌العاده زیبایی وجود دارد که در ارتفاع 8 متری از کف غار واقع شده است. از دیگر پدیده‌های جالب توجه این غار، وجود حوضچة کم‌عمقی به عمق 5/1 متر است. آب حوضچه مزبور از قطرات آب ناشی از تقطیر در اثر برخورد بخار آب با دیواره سرد غار تأمین می‌شود.
هوای غار به وسیلی دودکشی که به بیرون از غار راه دارد تأمین می‌شود و در داخل این غار هیچگونه کمبود اکسیژن مشاهده نمی شود.
جریان مداوم هوای گرم و مرطوب از سمت بیرون و سرد شدن آن در داخل موجب تشکیل بلورهای یخ می شود که به صورت تشکیل قندیل و ورقه های نازک در قسمت هایی از سطوح دیوارههای سقف نمای زیبایی به آن می بخشد. جالب اینکه در مواقعی که هوای بیرون سرد است، جریان هوای سرد و خشک به داخل غار باعث ذوب یخها می گردد.
غار یخگان، ورودی دیگری دارد که از ورودی اصلی تنگ تر است و به همین دلیل ورود و خروج از آن کمتر صورت می‌گیرد.
بیولوژی غار یخگان: خفاش که پستاندار معمول غارها می باشد به علت هوای سرد و مرطوب در این غار مشاهده نمی شود. از سایر جانوران غارزی نیز هنوز نمونهای مشاهده نگردیده است.
محیط انسانی
1133 مورد پرونده احداث و بهره برداری در حوزه استحفاظی شهرستان خلخال از طرف این اداره تشکیل و مورد بررسی قرار گرفته که از این تعداد حدود 33 درصد طرح ها فعال هستند.
این شهرستان دارای 14 معدن فعال می باشد که از این میان 3 معدن برداشت سنگ تزیینی بوده و یک مورد معدن فلزی و بقیه معادن کوهی می باشد.
یک واحد تصفیه خانه فاضلاب شهری فعال بوده و یک مورد تصفیه آب شرب در حال احداث می باشد.
این شهرستان چهار رودخانه اصلی به نامهای هروچای ، شاهرودچای، رودخانه قزل اوزن و زال چای دارد.
منطقه گردشگری فنارود
|
|